“Sao Tháng Tám” là một trong số những bộ phim kinh điển về đề tài chiến tranh cách mạng, có sức sống lâu bền qua nhiều thế hệ. Phim cũng mang lại cho nghệ sĩ Thanh Tú giải Nữ diễn viên xuất sắc. Nhưng sau thành công lớn này, NSƯT Thanh Tú từ chối đóng phim 20 năm liền vì “sợ” ‘Sao Tháng Tám’.
Cách mạng tháng Tám năm 1945, một bước ngoặt vĩ đại trong lịch sử dân tộc là đề tài thu hút nhiều nhà làm phim. Đã có biết bao nhiêu thước phim tài liệu, phim điện ảnh và kịch cho chúng ta những hình dung về nạn đói năm ấy. Trong đó “Sao Tháng Tám”- bộ phim kinh điển của điện ảnh Việt, đã giúp khán giả hiểu sâu sắc nhất về nỗi bi cực của dân tộc ta lúc bấy giờ. Bộ phim “Sao Tháng Tám” ngay khi ra mắt năm 1977 là dự Liên hoan phim Việt Nam lần thứ 4 và ẵm giải Bông sen vàng. Sau 43 năm, bộ phim vẫn thể hiện sức sống trường tồn cùng lịch sử.
Vào vai chị Nhu trong bộ phim “Sao Tháng Tám”, NSƯT Thanh Tú phải biến đổi mình từ hình ảnh thanh lịch của cô nữ sinh Đồng Khánh tới cô công nhân lam lũ, mang bụng bầu đi làm việc trong nhà máy điện Yên Phụ; rồi lại biến mình thành người tu hành quá độ dọc đường đọc kinh siêu thoát cho những người chết đói, tha phương; tới dáng vẻ bình thản của cô gái đi khâu thuê, người đánh giậm dưới ao, người bán bánh cuốn khéo nói hòng che mắt mật thám, tìm cách liên lạc với đồng đội, đồng chí của mình, gây dựng cơ sở cách mạng; cả tới ánh mắt cương nghị, lời nói quyết tâm khi là lãnh đạo phong trào ở vùng ven Hà Nội và ở nhà máy điện…
Nhân vật chị Nhu do NSƯT Thanh Tú thủ vai.
Với vai diễn hóa thân nhiều số phận cuộc đời mà Thanh Tú đã thể hiện rất thành công thì giải thưởng Nữ diễn viên chính xuất sắc của Liên hoan phim Việt Nam 1977 quả là rất xứng đáng.
NSƯT Thanh Tú ngày ấy – bây giờ.
Soi lại danh sách phim về đề tài Cách mạng Tháng 8, Ngày độc lập 2/9 quả chưa có phim nào nối gót “Sao Tháng Tám”. Nhưng sau bộ phim mang lại thành công lớn này, NSƯT Thanh Tú lại “trốn” đóng phim suốt 20 năm dù nhận được không ít lời mời. NSƯT Thanh Tú bảo, hạnh phúc của nghệ sĩ là được người ta nhớ tới mình và có phim để đời. “Đó là niềm hạnh phúc của nghệ sĩ mà không phải ai cũng có được. Tôi thân với NSND Trà Giang. Chị ấy vẫn cứ nói với tôi rằng dù Trà Giang đóng phim nhiều hơn Thanh Tú nhưng chưa có phim nào được chiếu đi chiếu lại nhiều như Sao Tháng Tám”, bà kể. “Vì thế tôi có đóng phim nữa đâu. Tôi ngừng đóng phim tới 20 năm vì biết có đóng cũng không vượt qua chính mình. Sau mọi người động viên dụ dỗ nhiều quá, tôi lại mủi lòng đi diễn trở lại. Chỉ có điều tôi biết mình không vượt qua được cái bóng ấy nên chuyển sang cách diễn khác. Tôi vào vai các bà già cá tính, tinh quái thôi”, NSƯT Thanh Tú cười.
Gần đây, NSƯT Thanh Tú tham gia diễn xuất với vai bà nội trong series phim tâm lý hài Gia đình 4.0.
Khi được hỏi về sức sống lâu bền của “Sao tháng 8” là do đâu? NSƯT Thanh Tú thẳng thừng nói giờ có cho gấp 10 lần tiền so với ngày xưa cũng không thể làm được phim như thế. “Giờ làm sao có thể dựng lại nạn đói năm 1945, rồi nhà máy điện, cảṉh cướp chính quyền chân thật đến thế. Là bởi ngày xưa, chúng tôi làm phim bằng cái tâm với nghệ thuật, với đất nước và cuộc cách mạng này. Tôi còn nhớ chúng tôi mất nguyên ngày chỉ để quay 1 cảṉh tôi đứng trên nóc nhà máy điện Yên Phụ rải truyền đơn và diễn thuyết”, bà nói. Phim quay trong khoảng 6 tháng, bối cảṉh chủ yếu ở nội đô Hà Nội, chỉ có ít cảṉh ở ngoại thành.
Thanh Tú sinh năm 1944, trong một gia đình trí thức ở Hà Nội, bà là một nữ diễn viên điện ảnh và kịch nói Việt Nam.
Năm 1966, Thanh Tú đóng bộ phim đầu tiên với vai Thảo trong bộ phim Biển lửa của đạo diễn Phạm Kỳ Nam. Bà kết hôn với đạo diễn Phạm Kỳ Nam trong năm đó. Năm 1969, bà tiếp tục thể hiện vai cô diễn viên Hương Giang trong bộ phim chuyển thể từ vở kịch cùng tên Tiền tuyến gọi, do Phạm Kỳ Nam đạo diễn. Sau Tiền tuyến gọi, bà tiếp tục vào vai mẹ bé Hà trong phim Em bé Hà Nội (1974) vai chị Hảo trong Vùng trời (1975). Năm 1976, bà giành được thành công lớn với vai Nhu trong bộ phim “Sao tháng tám” của đạo diễn Trần Đắc. Với vai diễn này, bà đã giành giải Nữ diễn viên xuất sắc nhất ở Liên hoan phim Việt Nam lần thứ IV năm 1977, được Ủy ban phụ nữ toàn Liên bang Xô Viết trao giải đặc biệt khi dự Liên hoan phim Moskva. Sau thành công quá lớn của vai Nhu, bà từ chối tham gia các dự án điện ảnh khác cho đến năm 1984.
Từ năm 1979 đến 1983, bà theo học khoá đạo diễn sân khấu ở trường Đại học Sân khấu Điện ảnh Hà Nội. Bà là đạo diễn của nhà hát kịch, từng đạo diễn các vở như Đỉnh cao và vực thẳm (1989), Cơ đấm (1991), Thị trường trái tim (1993), Thoát vòng tục lụy (1994). Bà trở lại điện ảnh từ năm 1984 với những bộ phim Tình yêu và khoảng cách, Truyện cổ tích cho tuổi 17, Thời hiện tại, Gánh hàng hoa, Mối tình sau song sắt. Tuy nhiên những vai diễn này không vượt qua được đỉnh cao là Nhu trong Sao tháng Tám.
Ngoài công việc diễn xuất, bà còn là một giảng viên tham gia đào tạo các diễn viên truyền hình, phát thanh viên và MC.
Vài năm gần đây truyền hình cũng thưa dần chiếu lại “Sao Tháng Tám”, nhưng phim vẫn được các thế hệ xem đi xem lại trên các trang mạng để nhớ có một ký ức Tổng khởi nghĩa, một dân tộc Việt Nam kiên cường, bất khuất như thế.
“Mỗi lần nhắc “Sao Tháng Tám” tôi lại xúc động mạnh. Đồng nghiệp của tôi m ấṱ gần hết rồi. Đây là phim màn ảnh rộng đầu tiên, phim hai tập đầu tiên của Việt Nam. Sao Tháng Tám cũng làm nên Thanh Tú từ đấy”, NSƯT Thanh Tú rưng rưng xúc động.
Chúc cho NSƯT Thanh Tú có thật nhiều sức khỏe, tiếp tục góp mặt trên sóng truyền hình với vai diễn mới để những ký ức về chị Nhu năm ấy luôn sống mãi trong lòng khán giả và người dân Việt Nam.
