Trong rất nhiều nhạc sĩ đã thành danh từ trước năm 1975, có thể nói rằng nhạc sĩ Trúc Phương là tên tuổi lớn nhất của dòng nhạc vàng với rất nhiều ca khúc nổi tiếng được công chúng yêu mến suốt 60 năm qua, đặc biệt là những bài có giai điệu bolero. Nếu có danh xưng mang tên “ông hoàng của dòng nhạc bolero”, thì bất kỳ ai cũng sẽ công nhận rằng chỉ có duy nhất nhạc sĩ Trúc Phương là người xứng đáng với danh hiệu này.
Số lượng ca khúc của nhạc sĩ Trúc Phương được công chúng biết đến là khoảng gần 70 bài, hầu như bài hát nào cũng có một sức sống bền bỉ cho đến ngày hôm nay.
Nhạc sĩ Trúc Phương tên thật là Nguyễn Thiên Lộc, sinh năm 1933 tại xã Mỹ Hoà, quận Cầu Ngang, tỉnh Vĩnh Bình (nay là Trà Vinh) ở vùng hạ lưu sông Cửu Long. Cha của Trúc Phương là một nghệ sĩ hát bội, sau chuyển qua hát cải lương, nên Trúc Phương cũng yêu thích nghệ thuật từ nhỏ vì ảnh hướng từ cha.
Từ giữa thập niên 1950, ông sinh hoạt văn nghệ với các nghệ sĩ ở ty Thông Tin tỉnh Vĩnh Bình một thời gian ngắn, đến năm 1957 thì lên Sài Gòn tìm đến nhạc sĩ Trịnh Hưng để học về kỹ thuật sáng tác.
Bài hát đầu tay của nhạc sĩ Trúc Phương là Chiều Làng Em, Tình Thương Mái Lá, mang niềm nhớ nhung của ông về hình ảnh thanh bình ở nơi quê xưa. Ngay sau đó, một bài hát khác viết về thôn quê cũng rất nổi tiếng với giai điệu mambo trong sáng, vui tươi là Tình Thắm Duyên Quê.
Ngoài dòng nhạc tình tự quê hương trong thời gian đầu, thì sau đó hình như Trúc Phương chỉ viết duy nhất nhạc về tình yêu, với những nhớ thương, mong đợi, ưu tư, hy vọng, ly tán, đoàn viên.
Nhạc sĩ Trúc Phương lập gia đình với một phụ nữ ở Bến Tre vào cuối thập niên 1950 và có tổng cộng 6 người con.
Tuy đã có gia đình từ rất sớm, nhưng với tính tình phóng khoáng của một nhạc sĩ tài hoa, nhạc sĩ Trúc Phương đã xiêu lòng trước nhiều người đẹp, trở thành nguồn cảm xúc bất tận để ông viết nhiều ca khúc nhạc vàng nổi tiếng, trong đó bài Hai Chuyến Tàu Đêm được ông sáng tác khi trên tàu về thăm ở yêu ở tỉnh Bình Tuy (nay là Bình Thuận).
Tổng số lượng sáng tác được công chúng biết đến của nhạc sĩ Trúc Phương là gần 70 bài, nhiều bài phổ biến trong suốt thập niên 1960 và cho đến tận hiện nay. Cuối thập niên 1960, nhạc sĩ Trúc Phương từng mở lớp nhạc ở số 33/230, đường Gia Long, Gò Vấp gọi là “Trúc Phương Tự Lực”, đào tạo được một số ca sĩ như Thy Lệ Dung, Thy Lệ Huyền, Chinh Thông nhưng không có ca sĩ nào nổi tiếng.
Sau năm 1975, nhạc sĩ Trúc Phương ở lại Sài Gòn. Năm 1976 ông cố gắng vượt biển bất thành và bị tịch thu căn nhà riêng ở số 301 Lý Thường Kiệt, Quận 11. Sau thời gian đó là bắt đầu những tháng ngày buồn thảm của vị nhạc sĩ tài hoa này cho đến tận lúc lìa đời.
Không chịu nổi được cảnh sống như vậy ở Sài Gòn, nhạc sĩ Trúc Phương lưu lạc về Trà Vinh để sống với mẹ, sau đó đi Vĩnh Long và vài nơi khác.
Giữa năm 1985, ông được nhận vào công tác tại Hội Văn nghệ Cửu Long và được cấp một căn phòng tại số 6 Hưng Ðạo Vương, thị xã Vĩnh Long để ở.
Ít lâu sau, ông trở về sống ở Sài Gòn nhờ sự giúp đỡ của bạn bè. Từ thập niên 1990, nhà báo Trần Quốc Bảo, ca sĩ Thanh Thúy ở hải ngoại đã phối hợp cùng các nhạc sĩ trong nước đã vận động, quyên góp tiền từ hải ngoại để gửi về giúp đỡ cho nhạc sĩ Trúc Phương.
Ít lâu sau, ông trở về sống ở Sài Gòn nhờ sự giúp đỡ của bạn bè. Từ thập niên 1990, nhà báo Trần Quốc Bảo, ca sĩ Thanh Thúy ở hải ngoại đã phối hợp cùng các nhạc sĩ trong nước đã vận động, quyên góp tiền từ hải ngoại để gửi về giúp đỡ cho nhạc sĩ Trúc Phương.
Sau khi mai táng xong nhạc sĩ Trúc Phương ngày 21/9/1995, ngày hôm sau đó, nhạc sĩ Thanh Sơn viết một bức thư ngỏ để gửi đến các trung tâm băng nhạc và ca sĩ ở hải ngoại, cùng những người đã hát nhiều nhạc của Trúc Phương rồi thành danh nhưng không trả tiền tác quyền cho nhạc sĩ. Dưới bức thư này có chữ ký của các nhạc sĩ ở trong nước là Thanh Sơn, Bảo Thu, Quốc Dũng, Hoàng Trang, Ngọc Sơn trước 75, Mặc Thế Nhân.
TH
